„Najgorętszy rok”: dziesięć ekstremalnych zjawisk pogodowych w 2023 r.

Pożary, susze, powodzie, upały, tajfuny i cyklony zabiły kilka tysięcy ludzi, miliony zostało bez dachu nad głową @phys.org

Rekordowe fale upałów przetoczyły się przez znaczne obszary Azji, Europy i Ameryki Północnej. Do tego, w wielu regionach na świecie pobite zostały inne rekordy – susze, pożary, powodzie, które zabiły w sumie około 10 tys. osób, a straty szacowane są na wiele bilionów dolarów.

To już oficjalne: rok 2023 będzie najcieplejszy w całej historii pomiarów meteorologicznych.

Potwierdzenie to przychodzi po wyjątkowym listopadzie, który pobił poprzednie rekordy, podnosząc średnią globalną temperaturę za 11 miesięcy do 1,46 stopnia Celsjusza powyżej poziomów sprzed rewolucji przemysłowej – wynika z raportu europejskiego monitora klimatu Copernicus Climate Change Service.

Jeszcze przed szczytem COP28, który odbył się w Dubaju na początku tego miesiąca, Organizacja Narodów Zjednoczonych ogłosiła rok 2023 najcieplejszym w historii. Według danych Światowej Organizacji Meteorologicznej, na podstawie pierwszych 10 miesięcy roku globalne temperatury były o około 1,4°C wyższe w stosunku do przeciętnej sprzed epoki przemysłowej.

W minionym roku powrót warunków El Niño po trzech latach chłodniejszego wzorca pogodowego La Niña również spowodował reakcję łańcuchową ekstremalnych zjawisk atmosferycznych, przede wszystkim podnosząc temperatury w miastach na całym świecie.

Według grupy The World Weather Attribution, międzynarodowej koalicji czołowych klimatologów, fale upałów, których doświadczały obszary Azji Południowej i Południowo-Wschodniej w 2023 r., stały się 30 razy bardziej prawdopodobne z powodu zmian klimatycznych spowodowanych przez człowieka.

Poniżej przyglądamy się 10 najważniejszych wydarzeń pogodowych, które miały miejsce w minionym roku na całym świecie.

1) Rekordowe upały rozpaliły Azję

Począwszy od kwietnia 2023 r. kraje w całej Azji zostały dotknięte ekstremalnymi falami upałów, które ustanowiły wiele rekordowych. Wiele obszarów Bangladeszu, Indii, Tajlandii i Laosu zarejestrowano najgorętszy kwiecień od początków pomiarów meteorologicznych. Na przykład w mieście Tak w Tajlandii słupki rtęci poszybowały w górę do 45,4 st. C. Liczne ofiary śmiertelne i hospitalizacje z powodu udaru cieplnego odnotowano w stanie Maharasztra w Indiach.

6 maja Wietnam odnotował najwyższą temperaturę w historii na poziomie 44,1°C i miał on miejsce w prowincji Thanh Hoa, na południe od Hanoi. Fala upałów zmusiła wietnamskie władze do wyłączenia oświetlenia ulicznego oraz racjonowania energii elektrycznej celem uniknięcia przeciążenia sieci energetycznej, zwłaszcza że miasta odnotowały gwałtowny wzrost zapotrzebowania na klimatyzację.

Wraz z nadejściem lata na półkuli północnej, duże obszary Chin doświadczyły gwałtownych wzrostów temperatur, które zmusiły władze do wydania ostrzeżeń dotyczących zdrowia publicznego. Temperatury w Sanbao, odległym miasteczku w depresji Turpan w Xinjiang, osiągnęły w pewnym momencie rekordowy poziom 52,2°C. Mieszkańcy stolicy Chin, Pekinu, musieli stawić czoła 27 kolejnym dniom z temperaturami powyżej 35°C, a w związku z ekstremalnym upałem ustanowiono nawet tymczasowy zakaz pracy na zewnątrz.

W skali globalnej czerwiec, lipiec, sierpień, październik i listopad 2023 r. odnotowały najwyższe temperatury, odkąd rozpoczęto pomiary w XIX wieku.

2) Powodzie niszczą dzielnice w Libii

10 września – po wcześniejszym zaatakowaniu Grecji – burza Daniel przetoczyła się przez północno-wschodnią Libię, przynosząc gwałtowny wiatr oraz potężne opady deszczu, które doprowadziły do katastrofalnych powodzi, a te przyczyniły się do przetrwania tamy w pobliżu wschodniego miasta Derna i zmiotły z powierzchni ziemi całe dzielnice tego afrykańskiego kraju.

W wyniku burzy zginęło ponad 4300 osób. Powodzie zniszczyły budynki, mosty, drogi, sieci energetyczne i inną infrastrukturę, co dotknęło tysiące rodzin.

3) Obfite opady śniegu w Los Angeles

Los Angeles jest synonimem słońca, ale w lutym tego roku najludniejsze miasto Kalifornii zostało pokryte śniegiem. Opady towarzyszyły potężnej burzy śnieżnej, która od strony Pacyfiku uderzyła w południową Kalifornię w Stanach Zjednoczonych, przynosząc lodowate temperatury, potężny wiatr, obfite opady śniegu oraz gwałtowny wzrost poziomy wody w rzekach. Straż pożarna w Los Angeles uratowała m.in. czworo bezdomnych, którzy utknęli w głównym zbiorniku przeciwpowodziowym rzeki Los Angeles, a dwóch z nich zostało przewiezionych do szpitala z objawami hipotermii.

Ponad 120 tys. klientów kalifornijskich zakładów energetycznych było pozbawionych prądu z powodu burzy, a wielodniowe pomiary wykazały, że w ośrodku Mountain High na północny wschód od Los Angeles odnotowano zdumiewające 205 centymetrów śniegu. Opady śniegu odnotowano nawet na wysokości 305 metrów, co w przypadku jednego z najcieplejszych stanów w USA zdarza się niezwykle rzadko.

4) Cyklon Freddy dewastuje południowo-wschodnią Afrykę

Po rozwinięciu się u wybrzeży Australii, cyklon Freddy przebył 8 tys. kilometrów przez południowy Ocean Indyjski, zanim w lutym uderzył w Madagaskar. Przez ponad miesiąc cyklon przetaczał się przez Madagaskar, Malawi, Mozambik i Zimbabwe – zginęło ponad tysiąc osób, a ponad pół miliona ludzi straciło dach nad głową. Z powodu uszkodzonej infrastruktury wodnej i sanitarnej, doszło do wybuchu największej epidemii cholery w Malawi.

Cyklon Freddy jest rekordzistą pod względem największej skumulowanej energii cyklonu (ACE) – która jest miarą siły burzy w ciągu jej życia – oraz dla najdłużej „żyjącego” cyklonu tropikalnego.

5) Poważne burze piaskowe w Pekinie

22 marca w Pekin uderzyła najpotężniejsza burza piaskowa w tym roku, która zasypała chińską stolicę piaskiem i pyłem. Cząsteczki pyłu zawieszonego PM10 – czyli cząsteczek zanieczyszczeń o średnicy mniejszej niż 10 mikrometrów, które mogą przedostać się do płuc – osiągnęły szczytowe stężenie na poziomie 1667 mikrometrów na metr sześc. – wynika z danych Miejskiego Centrum Monitoringu Ekologicznego i Środowiskowego w Pekinie. To znacznie przekracza dzienną średnią wytyczną 45 mikrogramów na metr sześcienny, ustaloną przez Światową Organizację Zdrowia.

Burza piaskowa była tak intensywna, że miejskie parki zawiesiły działalność statków wycieczkowych i kolejek liniowych, a także wezwano mieszkańców do pozostania w domach. Pekin na wiosnę często stoi na drodze burz piaskowych, a sytuację pogarsza działalność przemysłowe oraz gwałtowne wylesianie w północnych Chinach.

6) Cyklon Mocha spustoszył Mjanmę

W maju już minionego roku siał chaos w Mjanmie, pozostawiając po sobie ślad zniszczenia. Cyklon, charakteryzujący się wiatrem o prędkości 250 kilometrów na godzinę, okazał się być najsilniejszym cyklonem w Zatoce Bengalskiej w ciągu ostatnich 10 lat.

Szacuje się, że 5,4 miliona ludzi znalazło się na drodze cyklonu w stanie Rakhine oraz północno-zachodniej części Mjanmy – dzięki szybko przeprowadzonej ewakuacji potężny cyklon zabił „jedynie” 145 osób i spowodował poważne uszkodzenia infrastruktury publicznej, w tym szpitali, banków oraz budynków sakralnych. Około 80 procent szkół i infrastruktury edukacyjnej zostało uszkodzonych przed nowym semestrem szkolnym w Mjanmie, co wpłynęło na edukację milionów uczniów.

7) Ekstremalna wiosenna fala upałów w Australii

We wrześniu znaczny obszar południowo-wschodniej Australii został dotknięty intensywną wiosenną falą upałów. Słupki rtęci w Sydney osiągnęły 34,2°C, czyli o 12 stopni więcej niż średnia wrześniowa. Biuro Meteorologii określiło te upały „bardzo nietypowymi jak na wrzesień”.

Wysokie temperatury spowodowały, że 26 uczestników maratonu w Sydney zostało zabranych do szpitala, a kolejnym 40 biegaczom udzielono pomocy z powodu wyczerpania cieplnego.

8) Tajfun Mawar uderzył w Filipiny, Japonię, Guam i Tajwan

W maju tajfun Mawar nawiedził Guam i Filipiny, a następnie uderzył w Tajwan i południową Japonię. Supertajfun najwyższej piątej kategorii, z wiatrem o prędkości 289 kilometrów na godzinę, był najsilniejszą burzą w 2023 r.

Guam zostało zalane, a większość mieszkańców tej pacyficznej wyspy pozostała bez prądu i energii elektrycznej przez wiele tygodni. Rząd Guam oszacował, że sektor komercyjny amerykańskiego terytorium zależnego poniósł szkody w wysokości 112 milionów dolarów.

Na Filipinach ewakuowano tysiące ludzi z obszarów przybrzeżnych, zamknięto szkoły i odwołano loty. „Filipiny znajdują się w ciągłym stanie wyjątkowym. Supertajfuny są nową normą na Filipinach, nawet jeśli doświadczamy już długoterminowych, powolnych skutków, takich jak susza, podnoszenie się poziomu mórz czy malejące zasoby” – zauważył Jefferson Chua z Greenpeace Phillipines.

9) Ekstremalne upały i pożary w USA i Europie

Europejczycy zmagali się z jedną z najintensywniejszych fal upałów w lipcu, co zmusiło władze wielu krajów do wydania zaleceń dotyczących upałów, szalejących pożarów, a także przeprowadzenia masowe ewakuacje.

Na włoskiej wyspie Sardynii temperatury wzrosły do 47°C, a lotnisko w Palermo na Sycylii musiało zostać zamknięte po tym, jak zostało otoczone przez pożary.

Pożary spowodowały również ucieczkę ponad 20 tys. osób z greckiej wyspy Rodos. Była to największa ewakuacja z powodu pożarów szalejących w Grecji.

Upały dotarły również do oceanów – temperatury mórz osiągnęły niebezpieczne rekordy w Grecji, Hiszpanii, Turcji, we Włoszech oraz u wybrzeży Florydy.

W Ameryce słupki rtęci w kalifornijskiej Dolinie Śmierci osiągnęły 53,3°C, zbliżając się do pobicia historycznego światowego rekordu. Amerykańska Narodowa Służba Pogodowa wydała ostrzeżenie o „powszechnej i uciążliwej” fali upałów w południowych i zachodnich stanach. Dotknęła ona ponad 80 milionów ludzi.

10) Rekordowe upały spowodowały tragiczne pożary w Chile

W lutym rekordowe letnie temperatury podniosły się w Chile do ponad 40 stopni, co sprzyjało wybuchom pożarów w tym południowoamerykańskim kraju, które zabiły 24 osoby oraz strawiły 270 tys. hektarów ziemi. W trzech regionach kraju ogłoszono stan wyjątkowy.

„Termometr osiągnął punkty, których do tej pory nie znaliśmy. Ewolucja zmian klimatycznych pokazuje nam raz po raz, że mają one kluczowe znaczenie i zdolność do wywoływania skutków, które musimy znacznie bardziej przyswoić” – podkreślała wówczas minister spraw wewnętrznych Chile, Carolina Toha.

Źródło: Przyroda, Pogoda, Klimat/Eco-business.com